Projekt miał dwie części: w Bystrecu (Ukraina) i w Krakowie. Dzięki wymianie chcieliśmy przybliżyć młodzieży z Polski i Ukrainy postać i twórczość Stanisława Vincenza. Ważne było też poznanie przyrody i kultury Huculszczyzny, życia kulturalnego Krakowa, spotkanie młodzieży z obu krajów, poznanie elementów języka, wspólne warsztaty, wycieczki i zabawa.
Opis projektu
Projekt stawiał sobie za cel przedstawienie osoby, myśli i twórczości polskiego pisarza i filozofa – Stanisława Vincenza.
Stanisław Vincenz to postać będąca swoistym mostem pomiędzy Krakowem, a wsią u stóp Czarnohory. Do wybuchu II wojny światowej miał dom w Bystremu, utrzymywał doskonałe kontakty z miejscowymi gospodarzami, które podtrzymywał korespondencyjnie aż do swojej śmierci na emigracji. W czterech tomach epopei huculskiej „Na wysokiej połoninie” przedstawił przyrodę i kulturę regionu, opisał dzieje poszczególnych rodów, najważniejsze ówczesne i dawne postaci Bystreca i okolicznych wsi, zawarł huculskie bajki, opowiadania i mity. Ten wspaniały portret dawnej i przedwojennej Huculszczyzny jest dziś w Bystrecu wciąż mało znany, mimo dużego wysiłku polskich środowisk „turystycznych” i „kresowych” oraz miejscowej inteligencji. Dzieje się tak między innymi dlatego, że dzieło Vincenza jest wciąż niedostępne w całości po ukraińsku. Tylko najstarsi ludzie pamiętają dziś Vincenza i choć nie znają jego tetralogii, cenią go jako człowieka.
Kraków ma silne związki ze Stanisławem Vincenzem choćby przez fakt, że pisarz i jego żona są pochowani na cmentarzu na Salwatorze. W ostatnich latach rośnie też popularność myśli i twórczości Vincenza, propagowanej między innymi dzięki corocznym festiwalom kultury huculskiej organizowanym przez prężny krąg miłośników Huculszczyzny, konferencjom, publikacjom, spotkaniom.
Dzięki pobytowi w Polsce młodzież miała możliwość poznać epopeję huculską ”Na wysokiej połoninie”, prywatne życie pisarza, jego związki z Krakowem oraz z Hucułami z Bystreca, wpływ na rozwój kultury polskiej i ukraińskiej.
Celem wyjazdu było przybliżenie młodzieży polskiej i ukraińskiej postaci i twórczości Stanisława Vincenza. Posłużyły temu warsztaty i wykłady, czytanie fragmentów w plenerze, odwiedzanie miejsc związanych z Vincenzem oraz ludzi, którzy go znali. Wspólnie z Ukraińcami zrobiliśmy też skromny drewniany pomnik w miejscu, gdzie w Bystrecu stał jego dom. Uroczystość ustawienia pomnika ściągnęła wielu mieszkańców wsi i okolicy, obie grupy prezentowały materiały dotyczące pisarza i tamtych czasów.
Staraliśmy się również pokazać Polakom kulturę huculską i Huculszczyznę w jak najszerszym aspekcie. Podziwialiśmy zabytki i architekturę, strój i muzykę, uczyliśmy się tańców, zwiedzaliśmy cerkwie i muzea, jedliśmy tradycyjne potrawy. Chodziliśmy też po górach, weszliśmy na Popa Iwana, Kosaryszcze, Kostrzycę.
Dużą część wymiany poświęciliśmy na integrację młodzieży, poznawanie warunków życia i codzienności na Huculszczyźnie. Były wieczorki integracyjne, warsztaty, wycieczki, zabawy i ogniska. 2 razy młodzież ukraińska zorganizowała dyskotekę, na którą zaprosiła nie tylko nas, ale także wszystkich młodych ludzi ze wsi. Z kolei Polacy zorganizowali „Dzień Polski” dla uczniów ze szkoły w Bystecu (warsztaty, quizzy, konkursy i zabawy), jedliśmy w szkolnej stołówce i zagraliśmy razem mecz siatkówki. Młodzież polska spędziła wieczór w domach swoich kolegów z Bystreca. Poznawaliśmy też codzienne czynności, zwiedziliśmy pocztę, szkołę, dom kultury, uczyliśmy się doić krowy, jeździć konno. Młodzież polska uczyła się ukraińskiego alfabetu, obie grupy ćwiczyły podstawowe zwroty w obu językach.
Niektórych zakładanych punktów programu nie udało nam się przeprowadzić ze względu na pogodę, nie udało się też spotkać z jednym ze „świadków” bytności Vincenza w Bystrecu, ponieważ zmarł. Nie wyszły też warsztaty pieczenia chleba. W trakcie trwania wymiany pojawiły się natomiast nowe pomysły i możliwości takie jak dojenie krów czy wspinaczka skałkowa. W ostatnich dniach przed wyjazdem oraz w trakcie wymiany udało nam się również przygotować i ustawić pomnik Stanisławowi Vincenzowi a także zorganizować uroczystość istotną dla życia wsi Bystrec.
W ramach projektu młodzież odwiedziła oba kraje:
19 – 27 września 2009 r. spotkanie w Bystrecu, Ukraina
Aby przybliżyć młodzieży polskiej i ukraińskiej postać i twórczości Stanisława Vincenta zorganizowaliśmy warsztaty i wykłady, czytanie fragmentów w plenerze, odwiedzanie miejsc związanych z Vincenzem oraz ludzi, którzy go znali. Wspólnie z Ukraińcami zrobiliśmy też skromny drewniany pomnik w miejscu, gdzie w Bystrecu stał jego dom. Uroczystość ustawienia pomnika ściągnęła wielu mieszkańców wsi i okolicy, obie grupy prezentowały materiały dotyczące pisarza i tamtych czasów. Niestety pomnik został później zjedzony przez pasące się w okolicy konie.
Staraliśmy się również pokazać Polakom kulturę huculską i Huculszczyznę w jak najszerszym aspekcie. Podziwialiśmy zabytki i architekturę, strój i muzykę, uczyliśmy się tańców, zwiedzaliśmy cerkwie, muzea i prywatne kolekcje, jedliśmy tradycyjne potrawy. Chodziliśmy też po górach, weszliśmy na Popa Iwana, Kosaryszcze, Kostrzycę.
Dużą część wymiany poświęciliśmy na integrację młodzieży, poznawanie warunków życia i codzienności na Huculszczyźnie. Były wieczorki integracyjne, warsztaty, wycieczki, zabawy i ogniska. 2 razy młodzież ukraińska zorganizowała dyskotekę, na którą zaprosiła nie tylko nas, ale także wszystkich młodych ludzi ze wsi. Z kolei Polacy zorganizowali „Dzień Polski” dla uczniów ze szkoły w Bystecu (warsztaty, quizzy, konkursy i zabawy), jedliśmy w szkolnej stołówce i zagraliśmy razem mecz siatkówki. Młodzież polska spędziła wieczór w domach swoich kolegów z Bystreca. Poznawaliśmy też codzienne czynności, zwiedziliśmy pocztę, szkołę, dom kultury, uczyliśmy się doić krowy, jeździć konno. Młodzież polska uczyła się ukraińskiego alfabetu, obie grupy ćwiczyły podstawowe zwroty w obu językach.
17 – 24 października 2009 r. spotkanie w Krakowie
W Krakowie młodzież obu krajów miała możliwość poznać epopeję huculską ”Na wysokiej połoninie” Stanisława Vincenza, prywatne życie pisarza, jego związki z Krakowem oraz z Hucułami z Bystreca, wpływ na rozwój kultury polskiej i ukraińskiej, odwiedziła grób pisarza na cmentarzu na Salwatorze.
Równie ważne było samo spotkanie młodzieży, poznanie swoich kultur, tradycji i języków, przełamanie stereotypów i nawiązanie przyjaźni. Program wymiany został tak skonstruowany, żeby dać młodzieży okazję wspólnego spędzenia wolnego czasu, podzielenia się swoim hobby, wizytę w miejscach ulubionych przez młodych ludzi, spędziliśmy też dzień w XII LO, a młodzi Huculi poprowadzili warsztat tańca huculskiego z zespołem „Małe Słowianki”.
Istotny był także sam pobyt młodzieży w Krakowie. Dla Ukraińców była to okazja do zobaczenia zupełnie innego środowiska, przyjrzenia się funkcjonowaniu wielkiego miasta, uczestniczenia w jego życiu kulturalnym. Dla Polaków była to możliwość pochwalenia się walorami miasta, a także poszerzenia swojej wiedzy. Dzięki wymianie młodzież mogła spojrzeć z dystansem na swoje życie, przemyśleć kwestie tożsamości, przynależności, odrębności kulturowej i jedności europejskiej, projekt był też pretekstem do dyskusji na temat wartości i pomysłów na przyszłość.
Uczestnicy, organizacje, instytucje
Polskim partnerem w projekcie było Polskie Stowarzyszenie Wychowania Pozaszkolnego (PSWP), od wielu lat współpracujące z Centrum Młodzieży. Stowarzyszenie skupia osoby fizyczne, placówki wychowania pozaszkolnego oraz instytucje upowszechniania kultury wśród dzieci i młodzieży. Ma na swoim koncie wiele projektów na rzecz dzieci i młodzieży o zasięgu lokalnym, krajowym i międzynarodowym.
Naszym partnerem była Bystrecka ogólnokształcąca szkoła I – II stopnia. W wymianie wzięło udział 12 osób w wieku 14 – 18 lat oraz 2 opiekunów z Ukrainy.
Projekt dofinansowany przez Program Polsko-Ukraińska Wymiana Młodzieży Narodowego Centrum Kultury oraz Wydział Edukacji Urzędu Miasta Krakowa..
Galeria
w Bystrecu
w Krakowie
